Leefstijl - Mensen met psoriasis bereid tot gezondere leefstijl

Mensen met psoriasis bereid tot gezondere leefstijl

Het Radboudumc in Nijmegen heeft onderzoek gedaan naar leefstijl en psoriasis. Redacteur Liesbeth Rutjes sprak met arts-onderzoeker Malak Al-Gawahiri en haar copromotor Marieke Seyger van de afdeling Dermatologie over de uitkomsten.* 

TEKST: LIESBETH RUTJES

Mensen met psoriasis lopen het risico om naast hun psoriasis ook nog andere aandoeningen te ontwikkelen, die we comorbiditeiten noemen. Het gaat dan niet alleen om artritis psoriatica, de meeste voorkomende comorbiditeit bij psoriasis, maar bijvoorbeeld ook om obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat het aanpassen van de leefstijl een positief effect kan hebben op deze comorbiditeiten en ook op de ernst van de psoriasis en de kwaliteit van leven. Maar om leefstijlaanpassingen te kunnen implementeren in de zorg, moet je wel weten hoe de huidige leefstijl van mensen met psoriasis eruitziet, en die informatie ontbrak nog. Ook informatie over de veranderingsbereidheid, of motivatie, van mensen met psoriasis om iets aan hun leefstijl te veranderen ontbrak. In het onderzoek naar leefstijl en psoriasis heeft arts-onderzoeker Malak Al-Gawahiri vooral de volgende vraag onder de loep genomen: Hoe gezond leven mensen met psoriasis en zijn ze bereid om hun leefstijl aan te passen?

Aanpak

Even een stapje terug in de tijd. In 2021 is op initiatief van dermatoloog Marieke Seyger en de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Psoriasis (SWOP), en met medewerking van Psoriasispatiënten Nederland (PN), door arts-onderzoeker Maartje van Acht, de voorganger van Al-Gawahiri, een vragenlijst over psoriasis en leefstijl opgesteld en verspreid. Zes leefstijldomeinen zijn daarin meegenomen: bewegen, roken, alcohol, voeding, ontspanning en slaap (BRAVOS). Marieke Seyger: ‘Met dank aan Andrea Evers (hoogleraar gezondheidspsychologie van de Universiteit Leiden, red.) konden we de vragenlijst gebruiken van het BENEFIT for All-programma, waarin onderzoek naar de leefstijl van mensen met hart- en vaatziekten wordt gedaan. Daar hebben we specifieke vragen over psoriasis aan toegevoegd.’ 

De online vragenlijst voor het onderzoek naar leefstijl en psoriasis is uitgezet via de website van PN, via sociale media, via de praktijk van dermatoloog Liesbeth van der Rhee en door Christianne Bruin op de website jouwhuidcoach.nl. En in december 2022 is Al-Gawahiri in het kader van haar promotie met de uitkomsten van het vragenlijstonderzoek aan de slag gegaan. Zo’n zevenhonderd mensen waren begonnen met het invullen van de vragenlijst. Maar het was een uitgebreid onderzoek, waar mensen echt even voor moesten gaan zitten. Sommige haakten af of bleken geen psoriasis te hebben. Uiteindelijk hebben 308 mensen met psoriasis de vragenlijst volledig ingevuld, inclusief alle motivatievragen. Seyger: ‘Een mooi aantal, waar je wetenschappelijk gezien echt iets mee kunt.’

Op basis van de antwoorden zijn de deelnemers in twee groepen verdeeld: mensen die gemotiveerd zijn om hun leefstijl te veranderen en mensen die dat niet zijn, of het niet zo goed wisten. Om aan het vragenlijstonderzoek mee te kunnen doen, moest iemand overigens 16 jaar of ouder zijn. Uiteindelijk was de gemiddelde leeftijd 54 jaar.

Resultaten 

Op basis van de leefstijlmonitor, die in samenwerking met het CBS door het RIVM is uitgezet, weten we dat bijna de helft van de algemene Nederlandse bevolking (46%) voldoet aan de aanbevolen (Nederlandse) richtlijnen voor bewegen. Dat lijkt weinig, vooral als je nagaat dat je als volwassene met 2,5 uur matig intensief bewegen (wandelen of fietsen) per week al bijna volledig aan die richtlijnen voldoet. Maar als je het vergelijkt met de mensen die hebben meegedaan aan het onderzoek naar leefstijl en psoriasis, dan blijkt slechts een derde (34%) van hen te voldoen aan de beweegrichtlijnen. Hetzelfde geldt voor de richtlijnen voor gezonde voeding. Dat betekent dus dat maar liefst twee derde van de deelnemers aan het onderzoek afwijkt van de richtlijnen voor deze twee leefstijldomeinen. Al-Gawahiri: ‘Daar valt bij de mensen met psoriasis die aan ons onderzoek hebben meegedaan dus wel winst te behalen.’ 

Gelukkig laat het onderzoek ook zien dat er veel motivatie is om de leefstijl te veranderen: ruim 85 procent van de respondenten gaf aan gemotiveerd te zijn  om de leefstijl aan te passen op minstens een van de leefstijldomeinen. Bewegen staat daarbij op nummer één. Ook op het gebied van gezonde voeding zijn de deelnemers gemotiveerd om daar verbetering in aan te brengen. ‘Maar als het gaat om de domeinen alcoholgebruik en roken, dan ligt dat wat anders’, zegt Seyger. ‘Zo’n 74 procent van de respondenten gebruikt wel eens alcohol, van wie een klein gedeelte een stevige gebruiker is. Maar het valt op dat alcoholgebruik en roken de domeinen zijn waarop men het minst bereid is om te veranderen.’  

In plaats van naar het domein ‘ontspanning’ is in het onderzoek gekeken naar stress. ‘Wat opvalt, is dat veel mensen met psoriasis stress ervaren’, geeft Al-Gawahiri aan. ‘42% ervaart veel stress in de thuissituatie en zo’n 49% heeft veel last van stress op het werk.’ 

Bij de groep niet-gemotiveerden vallen de volgende kenmerken op: ze zijn gemiddeld ouder, hebben minder vaak psoriasis op zichtbare plaatsen van het lichaam, gebruiken vaker systemische medicatie (pillen, injecties of infuus) en roken vaker dan de gemotiveerden. ‘Aannemelijk is dat mensen die systemische middelen gebruiken, minder vaak psoriasis op zichtbare plaatsen hebben en hierdoor mogelijk vaker tevreden zijn met hun huid, waardoor zij minder vaak denken dat leefstijlverandering hun aandoening in positieve zin kan beïnvloeden’, aldus Seyger. 

Vervolgonderzoek?

Een wetenschappelijk artikel over de resultaten van het onderzoek is gepubliceerd in de Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology. Daarnaast wordt momenteel gewerkt aan een onderzoek naar depressie en angst bij mensen met psoriasis, ook op basis van eerdergenoemde vragenlijst. 

Aan het eind van het interview wil Seyger graag nog het volgende kwijt: ‘Niet alleen mensen met psoriasis, maar veel inwoners van Nederland voldoen niet aan de normen voor een gezonde leefstijl. Hopelijk kunnen de uitslagen van dit soort onderzoeken bijdragen aan een gezondere leefstijl voor iedereen.’

*Het team dat de promotie van arts-onderzoeker Malak Al-Gawahiri begeleidt, bestaat naast dermatoloog Marieke Seyger uit arts-epidemioloog Juul van den Reek en professor Elke de Jong, afdelingshoofd  Dermatologie van het Radboudumc in Nijmegen.