Bewegen - Bewegingsagoog

Het vierde deelthema van dit jaar is Bewegen.

Een interview met bewegingsagoog Anne Boidin

‘Ons lichaam is gemaakt om te bewegen’
Als bewegingsagoog brengt Anne Boidin mensen met een fysieke aandoening of beperking weer in beweging. Waarom is bewegen eigenlijk zo belangrijk? Voor mensen met een aandoening maar ook in het algemeen. Anne Boidin werkt bij Libra Revalidatie & Audiologie in Eindhoven. Wat houdt haar werk als bewegingsagoog precies in? ‘Het ligt eraan met welke vraag mensen bij ons komen. De een wil, bijvoorbeeld na een amputatie, weer leren lopen. Of iemand met een fysieke beperking wil bepaalde vaardigheden weer leren of terugkrijgen. Maar het kan ook zijn dat iemand wil leren om zijn of haar energie beter te verdelen over de dag. Mensen krijgen bij Libra een revalidatietraject op maat waarbij ook het fysieke onderdeel in de vorm van trainen en bewegen is opgenomen, gebaseerd op hun beginniveau en hulpvragen. En voor sommige doelgroep hebben we groepsprogramma’s. Daarnaast hebben we sinds kort een leefstijlloket en nemen we leefstijl mee in ons behandeltraject.

Het is leuk om met zoveel verschillende mensen te werken en dingen op maat te kunnen aanbieden. We werken daarbij altijd met een multidisciplinair team, waar ook een fysiotherapeut, ergotherapeut en psycholoog deel van uitmaken. Mensen komen alleen bij ons als ze meerdere disciplines nodig hebben.

Nee, er komen niet vaak mensen met artritis psoriatica bij ons met revalideren als hoofdreden. Er zijn wel revalidanten die dit als nevendiagnose hebben, maar hier doen we niet specifiek iets mee. We hebben ook een sportcentrum, in zowel Tilburg als Eindhoven, waar je in de avonduren vrijblijvend allerlei sporten kunt uitproberen, en daar komen ook mensen met artritis psoriatica.’

Te weinig bewegen
‘Het klopt dat veel mensen met een fysieke aandoening, zoals artritis psoriatica, te weinig bewegen. Hier is veel onderzoek naar gedaan en er blijken diverse redenen voor te zijn. Soms is de afstand tot een passend aanbod te groot. Mensen hebben dan gespecialiseerde begeleiding nodig en die is niet in de buurt te vinden. De kosten van die begeleiding vormen soms ook een belemmering. En mensen weten niet altijd wat hun mogelijkheden zijn.

Wannéér mensen te weinig bewegen? Ten eerste als ze niet aan de beweegrichtlijnen voldoen (zie het artikel elders in dit nummer, red.). Ook een teken aan de wand is als mensen richting overgewicht gaan. Of als ze niet meer hun dagelijkse activiteiten kunnen uitvoeren. In principe moet je in staat zijn om je dagelijkse activiteiten uit te voeren en dan ook nog energie overhebben.’ Mensen met een chronische ziekte als psoriasis of artritis psoriatica kampen vaak met vermoeidheid. Dan kan het lastig zijn om aan genoeg beweging te komen. Hoe kijkt Boidin hiertegen aan? ‘Als je je door die vermoeidheid laat leiden, word je alleen maar minder fit. En dan ga je nog minder bewegen en kom je uiteindelijk in een negatieve spiraal terecht. Het is belangrijk om het sporten of bewegen dan weer langzaam op te bouwen. Vaak is het moeilijk om er zelf uit te komen. Moet je bijvoorbeeld wel of niet luisteren naar symptomen als vermoeidheid? Maar er zijn programma’s om mensen hierbij te helpen.’

Belang van bewegen
Je leest steeds vaker over het belang van voldoende bewegen. Zo blijkt bewegen het risico op allerlei ziektes, waaronder bepaalde kankersoorten, te verminderen. En als iemand al iets onder de leden heeft, kan bewegen vaak helpen de klachten te verminderen. Waarom is bewegen eigenlijk zo belangrijk? Wat gebeurt er in het lichaam als je beweegt? ‘Allereerst wordt de doorbloeding beter. Vooral voor risicogroepen is het belangrijk ervoor te zorgen dat de bloedvaten gezond blijven en niet verstopt raken.’ En ja, dat geldt ook voor mensen met psoriasis, die een verhoogde kans hebben op hart- en vaatziekten. Boidin: ‘Ten tweede is het belangrijk om je conditie op peil te houden, zodat je de dingen kunt blijven doen die je moet doen. Ten derde blijft je spiermassa intact als je voldoende beweegt en spierversterkende oefeningen doet. Die spiermassa zorgt ervoor dat je genoeg calorieën verbrandt, ook als je lichaam in rust is, waardoor je op gewicht blijft. Tot slot is bewegen belangrijk voor de mobiliteit. Bewegen zorgt ervoor dat de gewrichten gesmeerd worden. Weinig bewegen leidt tot minder mobiliteit in die gewrichten, waardoor je minder grote bewegingen kunt maken.

Wie te weinig beweegt, loopt meer risico op zowel fysieke als mentale klachten. Hart- en vaatziekten, diabetes, overgewicht, maar bijvoorbeeld ook depressies. Ons lichaam is gemaakt om te bewegen. Wie niet beweegt, roest vast. Door veel zitten worden de spieren korter, waardoor je na verloop van tijd niet meer alle bewegingen kunt maken.’

Ontspannend
Is het waar dat sporten/bewegen ook ontspannend is? ‘Als je het leuk vindt om te sporten of bewegen, dan geeft dat energie. Zeker als je dit in een rustige omgeving doet, zoals de natuur. En het sociale aspect van sporten kan ook een ontspannend effect geven, oftewel stressverlagend werken. Tijdens het sporten gaat het aantal stresshormonen in het lichaam wel eerst omhoog. Maar na de geleverde inspanning zakt dat weer en maak je endorfine aan, waardoor je ontspant. Ook de spieren in je lichaam ontspannen dan.

Sommige mensen hebben de neiging om hun spieren onbewust aan te spannen. Sporten kan dan heel effectief zijn. En wie de signalen van die gespannen spieren wil leren herkennen, kan bijvoorbeeld aan mindfulness of yoga doen. Ook de bodyscan, als onderdeel van mindfulness, kan helpen. Eén ding is zeker: je wordt nooit slechter van bewegen, zolang je maar de vorm zoekt die bij je past. Bijvoorbeeld zwemmen als je artritis psoriatica hebt. Maar ook hardlopen is dan mogelijk. Het gaat erom de juiste balans te zoeken tussen inspanning en ontspanning, tussen beweging en rust. Die balans is voor iedereen verschillend, want ieder mens is anders. Je moet onderzoeken wat je leuk vindt om te doen en wat past bij je lichaam.’