Afstandsbediening van je zenuwstelsel

Dat stress psoriasis kan uitlokken en verergeren, is geen nieuws. Maar wist je ook dat je stress vrij eenvoudig onder controle kunt krijgen? Namelijk met je ademhaling. We spraken met Nikki van der Velden, oprichter van The Breathwork Movement en auteur van het boek Jouw adem, jouw medicijn.

TEKST: NICOLE PAEHLIG

Door stress kun je verkeerd gaan ademen. Maar wat is dat eigenlijk, verkeerd ademen? ‘In plaats van over goed en verkeerd heb ik het liever over optimaal en suboptimaal ademen. Optimaal ademen betekent onder meer dat je kalm en spaarzaam door je neus ademt wanneer je in rust bent. Dat laatste wil zeggen dat je niet te veel lucht verplaatst, dus niet heel diep ademt. Met optimaal ademen zorg je ervoor dat er voldoende zuurstof aan je lichaamscellen kan worden afgegeven. Zuurstof die nodig is voor energie om dingen te doen, maar ook voor herstel van je lichaam. Met een optimale ademhaling kun je zelfs ontstekingsprocessen in je lichaam beïnvloeden. Alles in je lijf hangt met elkaar samen. De ademhaling is ‘slechts’ één schakel, maar wel een essentiële. Als je optimaal ademt, ondersteun je je immuunsysteem.'

Suboptimaal ademen

Maar je kunt dus ook suboptimaal ademen. ‘Door onze drukke agenda’s, maar vooral door onze gedachten, ervaren we vaak stress. Vanuit de oertijd is stress een reactie op (dreigend) gevaar. Bij stress gaat je lichaam zich klaarmaken om te vechten of te vluchten. Je gaat dan onder meer hoger ademen – de zogenaamde borstademhaling – maar ook sneller en oppervlakkiger.

Nikki van der Velden
Foto: Bart Honingh

‘Je adem wordt suboptimaal als je in rust vaker in- en uitademt dan je lichaam nodig heeft. Maar bijvoorbeeld ook als je regelmatig je adem vastzet of stil laat vallen. Dat laatste doen we vaak onopgemerkt tijdens het werken. Hier is zelfs een term voor bedacht: e-mailapneu. Je bent dan zo geconcentreerd bezig dat je even vergeet te ademen.

‘Er zijn dus verschillende manieren van suboptimaal ademen. Als je vaak gaapt of zucht, kan dit ook een teken zijn van een suboptimaal adempatroon. Dat doet je lichaam namelijk ter compensatie. Je lichaam zoekt steeds naar balans.

‘Bij suboptimaal ademen staat je lichaam constant onder stress. En hoe meer stress, hoe ongunstiger je gaat ademen, wat weer meer stress oplevert. Je komt dus in een vicieuze cirkel terecht. Gelukkig kun je je ademhaling sturen en daarmee de vicieuze cirkel doorbreken.’

Buikademhaling

Wat is een goede ademhalingstechniek om die vicieuze cirkel te doorbreken en zo stress te verminderen? ‘De buikademhaling kun je zien als de basis van optimaal ademen. Daarbij zorg je ervoor dat jemiddenrifspier goed beweegt. Als je inademt, duwen je longen de middenrifspier naar beneden, waardoor je buik automatisch uitzet. Adem kalm en ontspannen door je neus, laag in je lichaam, maar verplaats geen grote hoeveelheden lucht. En denk er niet te veel bij na, want dat kan zorgen voor extra spanning, en je wilt juist het omgekeerde bereiken. Het kan helpen om je handen in je zij te zetten, om je onderste ribben heen. Tijdens de buikademhaling wil je dat je handen naar buiten toe bewegen in een cirkel van 360 graden. Dus naar voren, naar de zijkanten en naar je rug. Het is heel heilzaam als je dit dagelijks een paar minuten kunt doen, en er even rustig voor gaat zitten. Je hoeft niet eens te tellen. Zolang je je ademhaling maar vertraagten in- en uitademt door je neus. Vooral langer uitademen zorgt voor meer kalmte in je lichaam en je hoofd.’

Antistressmiddel

Er zijn meer manieren om stress te verminderen, zoals bewegen. Wat maakt de ademhaling zo geschikt als antistressmiddel?  ‘Je hebt je ademhaling altijd bij je en kunt die op stressvolle momenten direct inzetten. Daarmee beïnvloed je onder meer je bloeddruk, spierspanning en hartslag: die gaan allemaal omlaag. En je kalmeert je gedachten. Zaken als je bloeddruk en spierspanning kun je niet rechtstreeks beïnvloeden, maar wél via je ademhaling. Je ademhaling kun je zien als de ingang tot je interne systeem. De afstandsbediening van je zenuwstelsel. En iedereen kan het leren om optimaal te ademen, tenslotte is ademen een natuurlijk proces. Maar je adempatroon kan verstoord zijn geraakt, bijvoorbeeld door chronische stress of pijn. Zo’n verstoord patroon kun je dus doorbreken. Alleen, of met de hulp van een ademcoach. Sommige ademcoaches focussen zich vooral op ademhalingstechnieken, andere gaan diepgaander te werk. Onder chronische stress en pijn gaan vaak emotionele blokkades schuil. Ademcoaches kunnen je helpen om die oude pijn te ontdekken. Wat is jouw situatie? Wat is jouw achtergrond? Een ademcoach kan aan de manier waarop jij ademt aflezen wat jij nodig hebt.’

Aandacht

Als je je bepaalde ademhalingstechnieken hebt eigengemaakt, moet je die dan dagelijks blijven beoefenen? Of neemt de automatische piloot het op een gegeven moment over? ‘Je middenrif is een spier. Als je die vaker gebruikt, train je die spier en je lichaam onthoudt dat. Ook door je neus ademen kun je trainen. Maar je blijft uitdagende situaties tegenkomen in je leven. Heb je weer een periode van veel stress, dan kan het zijn dat je ademhaling omhoogschiet. Je adem beweegt mee met het leven, met emoties. Ja, je adempatroon is te resetten, maar blijft ook om aandacht vragen. Daarom is het belangrijk om je bewust te zijn van je ademhaling.’

Signaal

Steeds meer artsen en onderzoekers zien de gezondheidsvoordelen van goed ademhalen, maar er zijn ook critici. Zo vroeg longarts Wanda de Kanter zich in een interview met Het Financieele Dagblad af waarom je überhaupt grip zou willen krijgen op je ademhaling. Ze zei: ‘Misschien omdat het makkelijker is dan je levensstijl aan te passen? Veel kortademigheid en snel ademen houdt daarmee verband. Mensen slapen te weinig, werken te hard, zijn overprikkeld, zijn bang iets te missen op hun telefoon (…). Vroeg naar bed, minder prikkels. Wie rust zoekt, zou daar eens mee moeten beginnen.’

Wat vindt Van der Velden van deze woorden? ‘Zeker van een arts een opmerkelijke uitspraak, omdat er zoveel wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van ademhaling is gedaan. Nee, de adem is niet de oplossing voor alles. Maar het is bewezen dat de manier waarop je ademt een direct effect heeft op je gezondheid. En wat ik persoonlijk zo mooi vind, is dat de ademhaling je bewustzijn vergroot. Je kunt je ademhaling zien als signaal. Adem je de hele tijd hoog? Ga dan eens na wat er aan de hand is. Misschien moet je even wat meer rust nemen. Als je je bewust wordt van je ademhaling, ga je automatisch beter voor jezelf zorgen.’

Ga voor meer informatie naar thebreathworkmovement.nl. Hier kun je ook zoeken naar ademcoaches bij jou in de buurt.