VORMEN VAN PSORIASIS

Artritis psoriatica

Psoriasis kent verschillende verschijningsvormen. In deze rubriek komen ze een voor een aan bod. Deze keer: artritis psoriatica.

TEKST: REDACTIE PSORIASIS

Diagnose

PEST staat voor psoriasis epidemiology screening tool. Mensen met psoriasis zouden deze vragenlijst jaarlijks moeten invullen. Wie ten minste drie vragen met ja beantwoordt, zou met de huisarts of dermatoloog moeten bespreken of een doorverwijzing naar de reumatoloog zinvol is. De vragen zijn:

1. Heb je ooit een of meerdere gezwollen gewrichten gehad?

2. Heeft jouw dokter ooit verteld dat je artritis hebt?

3. Vertonen je vinger- en/of teennagels gaatjes of putjes?

4. Heb je pijn gehad in je hiel?

5. Heb je een vinger of teen gehad die volledig gezwollen en pijnlijk was zonder duidelijke reden?

Circa een kwart van de mensen met psoriasis aan de huid krijgt ook artritis psoriatica. Een aandoening die, zoals de naam al zegt, typisch is voor mensen met psoriasis. Artritis psoriatica is een ontsteking van de gewrichten, gewrichtskapsels, peesaanhechtingen, slijmbeurzen en/of wervelkolom, die kan leiden tot pijn, stijfheid en zwellingen. Ook vermoeidheid treedt vaak op. Meestal ontstaat de ontsteking in de kleine gewrichten van handen en voeten. Maar ook grotere gewrichten, zoals een elleboog of knie, kunnen worden aangetast. Eenmaal ernstig beschadigd kunnen de gewrichten zich niet meer herstellen. Daarom is het belangrijk om bij gewrichtsklachten snel naar de dermatoloog of huisarts te gaan. Hoe eerder de ontsteking ontdekt wordt, hoe meer eraan te doen is. Bij een vermoeden van gewrichtsontsteking zal de huisarts je doorverwijzen naar een reumatoloog (zie kader).

Behandeling

Artritis psoriatica is niet te genezen, maar vaak goed te behandelen. De laatste jaren zijn er veel nieuwe medicijnen ontwikkeld die kunnen worden ingezet. Is de aandoening mild maar is er wel sprake van pijn en stijfheid, dan kan de arts een ontstekingsremmende pijnstiller voorschrijven, een zogeheten NSAID. Bijvoorbeeld diclofenac, ibuprofen of naproxen. Deze middelen verminderen ook de stijfheid. Als een ontstekingsremmende pijnstiller niet (meer) voldoende helpt, wordt er een langzaam werkend anti-reumamiddel aan toegevoegd, doorgaans methotrexaat, sulfasalazine of leflunomide. Doel van zo’n reumaremmer is de chronische ontstekingsreactie af te remmen, maar deze medicatie kan tevens de psoriasis (aan de huid) doen verminderen. Ook bijnierschorshormonen (corticosteroïden), zoals Prednison^®, remmen ontstekingen. Maar bij artritis psoriatica worden ze niet vaak toegepast, omdat de psoriasis kan opvlammen als er ineens mee wordt gestopt. Soms wordt ervoor gekozen om corticosteroïden lokaal toe te dienen, via een injectie in een ontstoken gewricht (bijvoorbeeld de knie).

Als al deze middelen niet goed genoeg (na circa zes maanden) werken én de ziekteactiviteit hoog is, kan de arts een biologic voorschrijven. In eerste instantie vaak een anti-TNF-middel, maar ook een IL-12/23-remmer, IL-17-remmer, IL-23-remmer of T-lymfocytenremmer is mogelijk. Een combinatiebehandeling van een biologic met een reumaremmer behoort eveneens tot de mogelijkheden. Tot slot vormen de zogeheten kleine moleculen (small molecules), relatief nieuwe middelen in tabletvorm, een mogelijke behandeling voor artritis psoriatica, al dan niet in combinatie met een ander medicijn. Voorbeelden van kleine moleculen zijn apremilast, tofacitinib en upadacitinib.

Met al deze behandelopties lukt het meestal om de ziekte goed onder controle te krijgen. Maar omdat iedereen anders is, is het soms even zoeken naar de beste behandeling.

Algemene richtlijnen

Naast een goede behandeling met medicijnen kun je zelf invloed uitoefenen op je artritis psoriatica. Enkele algemene richtlijnen:

- Neem voldoende rust maar beweeg ook genoeg. Bij zwemmen en fietsen belast je de gewrichten meestal matig. (Sportief) wandelen of zwaardere sporten kun je afhankelijk van de ernst van de aandoening ook beoefenen.

- Voorkom stijfheid door niet te lang achter elkaar in dezelfde houding te zitten. Regelmatig even veranderen van houding, lopen of staan kan al voldoende zijn.

- Zorg voor een gezond gewicht: overgewicht belast de gewrichten onnodig.

- Bezoek een fysiotherapeut voor gerichte oefeningen.

- Stop met roken